تخریب ساختمان + نکات ایمنی
تخریب ساختمان یکی از فرآیندهای مهم و حساس در صنعت ساخت و ساز است. این فرآیند شامل برداشتن یا تخریب بخش یا تمام ساختمان با استفاده از ابزارها و تکنیکهای مختلف است. تخریب ساختمان باید با دقت و برنامهریزی کامل انجام شود تا امنیت کارگران و سایر افراد حاضر در محل حفظ شود. در این مقاله به بررسی مراحل گام به گام تخریب ساختمان و نکات ایمنی مرتبط با آن میپردازیم.
مراحل تخریب ساختمان
تخریب ساختمان فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند برنامهریزی دقیق و رعایت نکات ایمنی میباشد. انجام هر مرحله به دقت و با در نظر گرفتن تمامی عوامل محیطی و ایمنی، خطرات ناشی از تخریب را کاهش میدهد و باعث انجام سریعتر و ایمنتر پروژه میشود.
۱. ارزیابی و برنامهریزی اولیه
قبل از هر گونه اقدام به تخریب، باید وضعیت ساختمان بهطور کامل ارزیابی شود. این شامل بررسی موارد زیر است:
- ساختار و نوع ساختمان: آیا ساختمان بتنی، فلزی یا چوبی است؟
- موقعیت جغرافیایی و محیطی: محل قرارگیری ساختمان و تاثیر آن بر محیط اطراف.
- تاسیسات زیرساختی: لولههای گاز، آب، کابلهای برق و دیگر سیستمها باید شناسایی و قطع شوند.
- مدارک و مجوزها: اخذ مجوزهای قانونی از مراجع ذیصلاح برای انجام تخریب الزامی است.
۲. قطع منابع انرژی و تخلیه ساختمان
پیش از شروع تخریب، همه منابع انرژی از قبیل برق، گاز، آب و سیستمهای تهویه مطبوع باید قطع شوند تا خطرات ناشی از نشت گاز، برقگرفتگی یا دیگر حوادث کاهش یابد. همچنین، ساختمان باید از افراد، لوازم و تجهیزات تخلیه شود.
۳. نصب موانع و تجهیزات حفاظتی
قبل از شروع عملیات تخریب، باید محیط اطراف ساختمان ایمنسازی شود:
- نصب موانع حفاظتی: نصب دیوارها یا حصارهای حفاظتی برای جلوگیری از ورود افراد غیرمجاز.
- علامتگذاری و تابلوهای هشداردهنده: تابلوهای هشدار دهنده برای آگاه کردن افراد از خطرات موجود در محل نصب میشوند.
- بسته شدن معابر عمومی: اگر ساختمان در نزدیکی جادهها یا پیادهروها قرار دارد، باید دسترسی به این معابر مسدود شود.
۴. انتخاب روش تخریب
بسته به نوع ساختمان و شرایط محیطی، یکی از روشهای زیر برای تخریب انتخاب میشود:
- تخریب دستی: استفاده از ابزارهای دستی مانند چکش و دیلم برای تخریب بخشهای کوچک.
- تخریب مکانیکی: استفاده از ماشینآلات سنگین مانند بیل مکانیکی، جرثقیل و بولدوزر.
- انفجار کنترلشده: برای ساختمانهای بزرگ و چندطبقه که باید به سرعت تخریب شوند، از مواد منفجره استفاده میشود. این روش نیازمند محاسبات دقیق و تخصصی است.
۵. تخریب مرحله به مرحله
تخریب باید به صورت مرحلهای انجام شود. معمولا تخریب از بالا به پایین صورت میگیرد. این مراحل شامل:
- تخریب سقف و دیوارهای بالایی: پس از اطمینان از ایمنی، تخریب با سقف و دیوارهای بالایی آغاز میشود.
- تخریب دیوارهای داخلی و خارجی: پس از برداشتن سقف، دیوارهای داخلی و خارجی به تدریج تخریب میشوند.
- برداشتن اسکلت اصلی ساختمان: پس از تخریب بخشهای فرعی، اسکلت اصلی ساختمان شامل ستونها و تیرهای باربر برداشته میشود.
۶. مدیریت نخالهها و پسماندها
پس از تخریب، حجم زیادی از نخالههای ساختمانی باقی میماند. این نخالهها باید به شیوهای مناسب جمعآوری و به محلهای مجاز منتقل شوند. بخشهایی از نخالهها مانند فلزات و مصالح ساختمانی ممکن است قابل بازیافت باشند که باید از دیگر مواد جدا شوند.
۷. پاکسازی و تسطیح زمین
پس از اتمام تخریب، زمین محل ساختمان باید از نخالهها و ضایعات پاکسازی و برای مراحل بعدی ساخت و ساز یا استفاده جدید آماده شود. تسطیح زمین و انجام بررسیهای نهایی برای اطمینان از عدم وجود خطرات باقیمانده الزامی است.

نکات ایمنی در تخریب ساختمان
۱. ایمنی کارگران
- استفاده از تجهیزات ایمنی: کارگران باید از تجهیزات ایمنی مانند کلاه ایمنی، دستکش، ماسک، لباسهای محافظ و کفشهای ایمنی استفاده کنند.
- آموزش ایمنی: تمام کارگران باید پیش از شروع به کار آموزشهای لازم در مورد ایمنی و روشهای تخریب را دیده باشند.
- فاصله ایمنی: کارگران باید در تمام مراحل تخریب فاصله ایمنی مناسب از ماشینآلات و نقاط حساس را رعایت کنند.
۲. ایمنی محیطی
- کنترل گرد و غبار و آلودگی: در طول تخریب، باید تدابیری برای کاهش گرد و غبار و جلوگیری از آلودگی محیطی در نظر گرفته شود. استفاده از آبپاش برای مرطوب کردن خاک و کاهش گرد و غبار موثر است.
- مدیریت آلودگی صوتی: استفاده از ماشینآلات سنگین میتواند آلودگی صوتی زیادی ایجاد کند. باید از تجهیزاتی با صداگیر یا کاهشدهندههای صوتی استفاده شود و همچنین اقدامات لازم برای جلوگیری از اختلال در محیط اطراف انجام گیرد.
۳. کنترل تخریب
- نظارت مستمر: در تمام مراحل تخریب، باید ناظرین متخصص حضور داشته باشند تا فرآیند تخریب را کنترل کرده و از بروز حوادث جلوگیری کنند.
- کنترل انفجار: در صورتی که از روش تخریب انفجاری استفاده شود، باید محیط اطراف تخلیه و همه اقدامات ایمنی مرتبط با مواد منفجره رعایت شود.
۴. جلوگیری از ریزش ناخواسته
در عملیات تخریب، خطر ریزش ناگهانی بخشی از ساختمان یا سازههای باقیمانده وجود دارد. برای جلوگیری از این خطرات:
- بررسی ساختاری دقیق: قبل از تخریب هر بخش، باید بررسی دقیق از وضعیت سازه انجام شود.
- کنترل سرعت تخریب: تخریب باید با سرعت کنترلشده انجام شود تا ریزش ناگهانی رخ ندهد.